Recente aanwinsten: Friese wijzerplaten

- 7 reacties

Het eind van de 18e en het begin van de 19e eeuw zijn de hoogtijdagen van de beschilderde wijzerplaten. We zien zien ze veel in Engeland, Amerika en Duitsland, maar ook in Nederland. Hier komen ze vooral voor op Friese staartklokken.

Friese klok in Biedermeierstijl, ca. 1880

In het tijdperk van de Verlichting en de beginnende industrialisatie was er vraag naar goedkoper te produceren klokken voor de opkomende middenklasse.

Friese regulateur, ca. 1890

De uurwerken zijn simpel en de wijzerplaten weerspiegelen een burgerlijke smaak. Toch zijn ze soms best wel charmant of interessant, vooral als er een mechaniek of een verwijzing naar een historische gebeurtenis of een bekende plek op voorkomt.

Hierbij worden zes wijzerplaten afgebeeld van staartklokken die het MNU er recent heeft bijgekregen. De meeste zijn niet zo bijzonder, maar samen vormen ze toch een kleurrijk gezicht.

Het eind van de 18e en het begin van de 19e eeuw zijn de hoogtijdagen van de beschilderde wijzerplaten. We zien zien ze veel in Engeland, Amerika en Duitsland, maar ook in Nederland. Hier komen ze vooral voor op Friese staartklokken.

Friese klok in Biedermeierstijl, ca. 1880

In het tijdperk van de Verlichting en de beginnende industrialisatie was er vraag naar goedkoper te produceren klokken voor de opkomende middenklasse.

Friese regulateur, ca. 1890

De uurwerken zijn simpel en de wijzerplaten weerspiegelen een burgerlijke smaak. Toch zijn ze soms best wel charmant of interessant, vooral als er een mechaniek of een verwijzing naar een historische gebeurtenis of een bekende plek op voorkomt.

Hierbij worden zes wijzerplaten afgebeeld van staartklokken die het MNU er recent heeft bijgekregen. De meeste zijn niet zo bijzonder, maar samen vormen ze toch een kleurrijk gezicht.

Over het algemeen is weinig te zeggen over de afbeeldingen. Ze zijn zeer bekend, want de Friese klokkenschilders hadden zo hun standaard tafereeltjes. In principe zijn het fantasie-voorstellingen. Het was wel was mogelijk om bijvoorbeeld je boerderij erop te krijgen, maar in die tijd was het nog niet zo dat er even een fotootje opgestuurd kon worden. Wie zoiets zou willen, zou ongetwijfeld flink in de buidel moeten tasten!

De schilders van de wijzerplaten zijn niet met zekerheid bekend.

De Biedermeierklok met maan en bruidskrans heeft een heel bekende beschildering van Lusthof.

 

De geschilderde jaargetijden uit ca. 1820 zijn bekend, en vermoedelijk van Plantinga. Het verschil met de standaardjaargetijden is dat de winter wordt voorgesteld door een vrouw met vuurkorf.
Deze kantoorklok van ca. 1840 heeft een vroege beschildering, die vermoedelijk is bijgewerkt. De vogel en bloemen, die in de centrumring staan, komen voor op een schildering van Spoelstra. De vogel alleen ook op een Teede Siedses Haanstra.

 

De regulateur heeft een afwijkende vorm en beschildering, die doet denken aam de stijl van Schwarzwalder appelklokken. De cijferring duidt op een Gerbrand Lusthof beschildering, maar zou ook door Wietze Fortuin geschilderd kunnen zijn.

Achter de wijzerplaat van de regulateur zit een kantoorklokuurwerkje. Dat is niet zo verwonderlijk, want het was in die tijd voor de Friese klokkenmaker erop of eronder, omdat er tegen de Duitse klokkenfabrieken geconcurreerd moest worden. Dan kon je niet kieskeurig zijn.

Deze staartklok van ca. 1840 heeft een gewone Lusthof beschildering. Het lijkt wel of de hoeken opnieuw groen gemaakt zijn.
De laatste staartklok, ca. 1850, vertoont het meest bekende tafereeltje van Lusthof.

 

Klik hier voor meer Friese wijzerplaten.

7 responses to “Recente aanwinsten: Friese wijzerplaten

  1. Goedenavond,

    Bestaat er een boek met informatie over de Friese klokkenschilders en afbeeldingen van wat zij schilderden?

    Mvgr.
    G.v.Eijkeren

  2. Heb een hele oude Friese staartklok met een geheel latoenkoperen wijzerplaat. Die is gesigneerd met H.A. Hoe kom ik er achter wie de maker is en hoe oud de klok precies is?

  3. Hallo Jan Rotman , In het ,,TIJDSCHRIFT ,, van 2015 nr. 3 , een uitgave van de Federatie Klokkenvrienden , staat een leuk en informatief artikel met foto’s van mijn verzameling geperste latoen koperen wijzerplaten voor op de Friese staartklokken .Tot heden heb ik 9 verschillende latoen koperen wijzerplaten motieven in mijn bezit Na tientallen jaren ben ik nog geen ander motief tegengekomen ! Met een vriendelijke groet , Herman
    P.s heb het artikel ook op mijn P.C.staan , zodat ik het ook kan zenden !

  4. Goedendag
    Ik heb een hindelopen geschilderde friese staartklok achter op de wijxerplaat staat m. Lubach no 18 en binnenin de slingerschuif.
    H.c.ter louwe of iets in die trend 1854 no 8

    Kunt u hier meer informstie over vinden in het boek friese klokkenmakers vind ik niks..
    Arend

  5. Hallo
    Reactie op Friese staartklok met latoenkoperen wijzerplaat weet je al iets meer over gesigneerde wijzerplaat met H.A. bijvoorbeeld jaartal en maker zie wel vragen maar geen reacties

  6. Hallo Arend
    kunt U mij een foto sturen van Uw Hindelopenklok,
    ik heb er ook een uit de goede tijd maar ik heb nooit een andere gezien
    en kan hem nergens mee ver gelijken.
    vriendelijke groet
    Toon uit Dordrecht

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *